Hoe herstel ik van burn-out? De noodzaak van fysiek herstel

Ik heb een burn-out. Wat nu?

Burn-out is een complexe toestand die vraagt om een zorgvuldig herstelproces, verdeeld in verschillende fasen.
De eerste fase is het fysieke herstel, een essentieel onderdeel om zowel lichamelijke als mentale energie terug te winnen. Hierin ligt de nadruk op rust en het geleidelijk opbouwen van fysieke kracht en energie, als fundament voor het volledige hersteltraject.

In dit artikel beschrijf ik de rol de rol, uitdagingen en vereisten van deze eerste fase.

Waarom is rust belangrijk bij een burn-out?

De eerste fase van herstel bij een burn-out richt zich op het fysieke aspect. Wanneer iemand in burn-out komt, is het lichaam uitgeput door langdurige stress. Zowel lichamelijk als emotioneel en mentaal is de energie op.

Mensen die te kampen krijgen met een burn-out zijn doorgaans sterke, hardwerkende, verantwoordelijk en geëngageerde mensen met een groot doorzettingsvermogen. Net deze kenmerken hebben ervoor gezorgd dat ze te lang zijn blijven doorgaan.

Het doorzettingsvermogen is neurologisch en fysiek een fight-toestand geworden. Het is vechten tegen deadlines, tegen (mogelijke) kritiek en risico’s, tegen niet gezien worden, tegen steken laten vallen…
De chronische toestand van ‘vechten of vluchten’ heeft het zenuwstelsel en het brein uitgeput. Deze uitputting is ook op verschillende lichaamsstelsels te merken. Dat merk je aan de vele mogelijke fysieke symptomen.

Om uit een burn-out te geraken, is het noodzakelijk dat het lichaam herstelt.  Zo komt er energie vrij voor de noodzakelijke mentale en emotionele processen in latere fasen.

Tijdens deze fase moeten burn-outpatiënten leren om hun lichaam in een staat van rust en ontspanning te brengen.  Na een langdurige periode van stress is dit tegenintuÏtief. Het lichaam gaat in protest. Het is essentieel om te stoppen met roofbouw te plegen op je lichaam en geest.

De voortdurende stress zorgt ervoor dat het lichaam in een overlevingsmodus blijft, waarin spieren gespannen zijn en de werking van organen wordt beïnvloed. Hoewel deze reactie nuttig is op de korte termijn, kan het lichaam niet langdurig omgaan met chronische stress. Zonder rustperiode raakt het lichaam beschadigd, wat kenmerkend is voor burn-out.

Hoe kan ik rusten bij een burn-out?

Om te herstellen, moet het lichaam leren om en gevoel van veiligheid en ontspanning opnieuw toe te laten. Dit gaat verder dan enkel fysiek rusten.
De zoektocht naar veiligheid omvat ook neurologische, mentale en emotionele aspecten.

In deze fase is het belangrijk om het lichaam en de geest geleidelijk aan rust en ontspanning te laten wennen.
Omdat ontspanning vaak als onveilig kan voelen na een lange periode van spanning, is steun van de omgeving cruciaal. Vertrouwenspersonen die het herstel  ondersteunen, helpen bij het overwinnen van de weerstand die vaak gepaard gaat met deze nieuwe toestand van rust.

Belangrijk in deze fase is ook om aandacht te besteden aan:
• vertragen
• ‘moetens’ en verantwoordelijkheden schrappen
• delegeren
• slaappatroon herstellen
• relaxatieoefeningen om het zenuwstelsel te leren wat ontspanning is
• overprikkeling vermijden
• voedzaam eten
• enkel echt deugddoende en in beperkte mate sociale contacten
• mentale en zintuiglijke rust
• enkel activiteiten die energie geven in plaats van energie kosten
• zoek aangename gevoelens op, doe wat goed voelt
• één ding tegelijk te doen
• zeker NIET jezelf forceren om meer te doen, noch mentaal noch fysiek

Herstel is niet alleen ‘niets doen’, ook het leren kennen van hoe je tot rust komt ene at jou rust brengt. Welke mensen, welke omgevingen, welke activiteiten, welke zintuigelijke ervaringen brengen jou lichamelijk en mentaal tot rust zodat je kan opladen?

Waarom is deze eerste fase zo moeilijk?

De eerste fase van burn-outherstel is moeilijk en kent enkele valkuilen.

Ten eerste ervaren veel mensen weerstand tegen het idee van rust. Voor mensen met een groot verantwoordelijkheidsgevoel die gewend zijn actie te ondernemen en spanning te verdragen, voelt het nemen van rust als een onbekende en zelfs onveilige situatie.

Deze verantwoordelijke geëngageerde mensen willen vaak direct overgaan naar oplossingen en actie. Terwijl juist de rustfase van essentieel belang is voor duurzaam herstel.

Doen wat goed voelt, het lijkt zo simpel. Wie in een burnout zit, is de voeling met wat deugd doet en veilig voelt echter kwijt.
Het hoofd staat voortdurend gefocust op de volgende hindernis die moet genomen worden.
Het kunnen voelen wat in het hier en nu nodig is, is verdwenen. Over je grenzen gaan is de basissetting geworden, en dit niet meer doen voelt in eerste instantie als bedreigend.

Daarnaast is het risico aanwezig dat, zodra er enigszins energie is teruggewonnen, mensen te snel terugkeren naar oude gewoonten en werkzaamheden. En dit zonder de volgende fasen van herstel te doorlopen.
Hierdoor kunnen oude stresspatronen opnieuw de kop opsteken, wat de kans op terugval vergroot.

Wat het extra moeilijk maakt is dat in onze samenleving wordt het druk hebben en druk zijn nog steeds te veel wordt gezien als een teken van succes. Het vraagt dus wel wat van je om prioriteit aan gezondheid te geven.

Hoe kan ik goed herstellen van een burn-out?

Om een terugval te voorkomen, is het essentieel dat de eerste fase voldoende ruimte krijgt én dat ook de volgende fasen van herstel worden doorlopen. Pas wanneer het lichaam en de geest zich veilig en hersteld voelen, kan het leren omgaan met stress op een gezonde manier beginnen.

Fase één is de basis van burn-outherstel. Deze eerste fase geeft de benodigde energie en stabiliteit om door te gaan naar de volgende fasen, waarin vaardigheden worden opgebouwd om op een gezondere manier met stress om te gaan.
Zo kan blijvende verandering worden gerealiseerd en wordt de kans op een gezonde terugkeer naar het werk en het dagelijkse leven vergroot.

Oorzaken en risico op burn-out
Burn-out en je werkomgeving
Begeleiding en behandeling burn-out en bore-out

Lees ook:
Oorzaken en risico op burn-out
Burn-out en je werkomgeving
Bore-out: test en tips
Verbeter je zelfbeeld
De gouden kooi
Stress op het werk